«ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΠΟΔΟΝΙΦΤΗ»: ΚΑΤΑΡΓΩΝΤΑΣ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΟΤΑΜΙ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

της Δέσποινας Σπανούδη

Ο τραγικός απολογισμός της πλημμύρας της Μάνδρας, έφερε αναπόφευκτα στο προσκήνιο τη συζήτηση για το τι απέγιναν τα πολλά ποτάμια και τα πάρα πολλά ρέματα της Αθήνας. Για να ξαναθυμηθούμε όλοι, ότι η βασική αντίληψη που καθόρισε την διαχείρισή τους ήταν …να τα καταργήσουμε. Είτε απλώς μπαζώνοντας και χτίζοντας, είτε «αξιοποιώντας» τα ως δωρεάν χώρους για να τα μετατρέψουμε σε δρόμους, πλατείες κλπ, δημιουργώντας κλειστούς ή ανοιχτούς τσιμενταύλακες, μετακινώντας τις κοίτες και κάνοντας εκτροπές. Τα όποια

αντιπλημμυρικά έργα, τα έργα διαχείρισης και τα δίκτυα ομβρίων αντιμετώπισαν το νερό σαν κάτι από το οποίο πρέπει να απαλλαγούμε, προσπαθώντας έστω και χωρίς επιτυχία να το οδηγήσουν γρήγορα προς τη θάλασσα. Έτσι το πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο της Αττικής «εξαφανίστηκε» και η μεγαλούπολη μεταφέρει με φαραωνικής κλίμακας έργα, νερό από τον Μόρνο και τον Εύηνο που το χρησιμοποιούμε όχι μόνο για ύδρευση αλλά και για άρδευση, βιομηχανική χρήση κλπ.

Ο Ποδονίφτης είναι ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Κηφισού και ένα από τα τελευταία ποτάμια που διατηρεί ένα σημαντικό τμήμα του σε φυσική μορφή. Από τη δεκαετία του 60 άρχισαν να εκπονούνται μελέτες για την κάλυψη του ποταμού, σημαντικό μέρος των οποίων έχει ήδη υλοποιηθεί. Από τα 208 χλμ του Ποδονίφτη το 1893, μόλις τα 44 παρέμεναν ακόμη ανοιχτά το 1995 (Σώρρας 2004). Από αυτά, κάποια τμήματα παραμένουν σε φυσική κοίτη : από τις πηγές στην Πεντέλη, συνεχίζει στη ρεματιά Χαλανδρίου και στη συνέχεια καλύπτεται. Αναδύεται πάλι στη Φιλοθέη και καλύπτεται στην Ν. Ιωνία. Εμφανίζεται στη Ν. Φιλαδέλφεια όπου συμβάλει και με τον παραπόταμο Γιαμπουρλά και στην Ν. Χαλκηδόνα όπου εκβάλει στον Κηφισό.

 

Ο Ποδονίφτης στο τμήμα της διαδρομής του που αποτελεί το φυσικό όριο
 μεταξύ του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας και του Δήμου Αθηναίων.

Ο Ποδονίφτης στο τμήμα της διαδρομής του που αποτελεί το φυσικό όριο μεταξύ του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας και του Δήμου Αθηναίων.

Το ποτάμι συνδέθηκε τόσο με την πρώιμη ανάπτυξη μεγάλων μονάδων κλωστουφαντουργίας όσο και με την δημιουργία των προσφυγικών οικισμών, που χρησιμοποίησαν όχι μόνο το νερό αλλά και τη λάσπη από τις όχθες του στην οικοδόμηση των σπιτιών τους.  Παρά τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις διατηρεί τη φυσική του μορφή σε ένα μικρό τμήμα μήκους 800 μέτρων που αποτελεί το φυσικό όριο ανάμεσα στους Δήμους Αθηναίων και Ν. Φιλαδέλφειας –Ν. Χαλκηδόνας. Είναι λοιπόν το μοναδικό ποτάμιο οικοσύστημα του Δήμου της Αθήνας, ίσως το τελευταίο κεντρικό σημείο που μπορεί κανείς να έχει μια εμπειρία του πως ήταν η φύση και τα ποτάμια πριν τα σκεπάσει όλα η τσιμεντούπολη. Οι όχθες του Ποδονίφτη είναι σκεπασμένες με πυκνή υδροχαρή βλάστηση που φιλοξενεί πολλά είδη φυτών και δένδρων. Η μικρή αυτή όαση αποτελεί καταφύγιο για μια πλούσια πανίδα (πτηνά, αμφίβια, ψάρια κλπ) μέρος της οποίας αποτελείται από προστατευόμενα είδη.  Η πράσινη ζώνη, συνεχίζεται μέσω και του παραποτάμου Γιαμπουρλά που διατηρεί και αυτός την φυσική του κοίτη σε μήκος 250 μέτρων και φθάνει ως το Άλσος της Ν. Φιλαδέλφειας συνθέτοντας ένα δίκτυο μοναδικής αξίας για την ποιότητα του περιβάλλοντος της ευρύτερης περιοχής.

  

Ο Ποδονίφτης σε φυσική μορφή

 Αυτό ακριβώς το μικρό φυσικό τμήμα του Ποδονίφτη, αποτελεί ανορθογραφία που πρέπει να διορθωθεί σύμφωνα με την μελέτη που παρουσίασε η Περιφέρεια Αττικής και η οποία προβλέπει την κατάργηση του ποταμού, το ξήλωμα όλης της βλάστησης και τη δημιουργία ενός ορθογωνικού αγωγού από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η επίκληση της αντιπλημμυρικής προστασίας αρκεί κατά τους σχεδιαστές για να δικαιολογήσει αυτή την εύκολη και ομοιόμορφη επέμβαση: τσιμέντο να γίνει. Η ευκολία φαίνεται και από το γεγονός ότι η μελέτη δεν εναρμονίζεται με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Απλώς παίρνει μια αρκετά παλαιότερη μελέτη που προέβλεπε κλειστό αγωγό και αφαιρεί το καπάκι, εμφανίζοντάς το ως μεγάλη …οικολογική παραχώρηση.

Το θέμα κινητοποίησε μια ομάδα ενεργών πολιτών της περιοχής και τον σύλλογο Ροή/πολίτες υπέρ των ρεμάτων, οι οποίοι προσπάθησαν από το καλοκαίρι να σταματήσουν ένα μικρότερης κλίμακας έργο με συρματοκιβώτια που εκτελεί στο ίδιο σημείο η Περιφέρεια. Στη συνέχεια πήρε τη σκυτάλη ο Δήμος Ν.Φιλαδέλφειας – Ν.Χαλκηδόνας, που με αφορμή τη συζήτηση για την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), ξεκίνησε καμπάνια ενημέρωσης των κατοίκων. Μεταξύ άλλων οργανώθηκε επιστημονική ημερίδα στις 11/12/2017 και ανοιχτή επιτροπή διαβούλευσης στις 15/5. Και στις δύο εκδηλώσεις συμμετείχαν πολλοί κάτοικοι της περιοχής, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων δήλωσε ότι επιθυμεί το ποτάμι να καθαριστεί και να αναδειχθεί και όχι να καταστραφεί. Επιστέγασμα αυτής της διαδικασίας ήταν η πανηγυρική ομόφωνη απόρριψη της ΜΠΕ από το Δημοτικό Συμβούλιο Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας. Ας σημειωθεί ότι ο Δήμος Αθηναίων, δεν ενημέρωσε τους δημότες του και στα …μουλωχτά πήρε μια θετική απόφαση στην Επιτροπή Ποιότητας Ζωής.

Ο Ποδονίφτης εγκιβωτισμένος όπως προβλέπεται να γίνει και στο υπόλοιπο τμήμα του.

Και ένα καταληκτικό σχόλιο: ανεξάρτητα από την τύχη του συγκεκριμένου έργου, είναι φανερό ότι πρέπει να επανεξετασθεί συνολικά η διαχείριση των ρεμάτων στον αστικό ιστό και η αντιπλημμυρική τους λειτουργία. Χρειάζονται παρεμβάσεις σε παθολογικά σημεία του υφιστάμενου συστήματος όπως διανοίξεις κοίτης, κατασκευή έργων ανάσχεσης και συγκράτησης που να ξεκινούν από τα ορεινά. Η διευθέτηση των ρεμάτων πρέπει να υιοθετήσει μεθόδους συμβατές προς το χαρακτήρα και τις βασικές λειτουργίες κάθε ρέματος: τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα, την βιοποικιλότητα, την θετική επίδραση στο κλίμα, την αισθητική, ψυχαγωγική και εκπαιδευτική του λειτουργία. Σε όλο τον κόσμο η αντίληψη για τα ρέματα έχει αλλάξει. Από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, μέχρι την Κορέα ή ακόμη και τη γειτονική Τουρκία, οι πόλεις αρχίζουν να ξηλώνουν τους δρόμους και τα κτίσματα και να αποκαλύπτουν τα θαμμένα ποτάμια.

Καιρός να ανακαλύψουμε και εμείς τα ποτάμια μας. Και ας ξεκινήσουμε διασώζοντας αυτά που ήδη έχουμε.

αναδημοσίευση από http://kokkoi.gr/?p=741